“YOL” SERİSİNE GENEL BİR BAKIŞ – “YOL” serisi diye bilinen kitaplar dizisi toplam 9 kitaptan oluşuyor. Kıvılcımlı’nın Elazığ cezaevindeyken yazdığı bu kitaplar aslında o zamanki merkez komiteye sunulan raporlar dizisi. Kendisinin deyimiyle aktarırsak: “1930 yılına dek Türkiye’de geçirdiğim ilk 10 yıllık Marksist-Leninist pratik ve teori savaşına dayanarak, 40 yıl önce ‘YOL’ adı altında bir seri yerli orijinal araştırmalar yazmıştım. Burada, her biri ayrı kitaplar halinde, İdeoloji, Sosyal Gelişim, Parti Tarihi, Strateji Planında, Burjuvazi, Proletarya, Köylü ve Milliyet ve Taktik problemleri ayrıntı ve eleştirileriyle ele alınıyordu.” (Günlük Anılar, s. 252)Bu eserler onun sağlığında hiç yayınlanmamış. 1978 yılından sonra Türkiye’de YOL yayınlarınca parça parça değişik kitaplar olarak yayınlanmaya başlamış ancak tamamlanamamıştır. 90’lı yılların başında Bibliotek Yayınları tüm kitapları 2 ciltte toplayıp basmış. Ancak Kıvılcımlı’nın dediği gibi “her biri ayrı kitaplar halinde” 9 kitap halinde tarafımızdan yayınlanması ancak 2009 yılında yapılabilmiştir. SOSYALİST GAZETESİNDE YAYINLAMA GİRİŞİMİ Kıvılcımlı’nın, 1970 yılında “YOL” serisini yayınlamaya niyetlendiğini, hatta başladığını görüyoruz. 1971 yılında yayınlanan Sosyalist Gazetesinin 16. Sayısında (16 Şubat 1971) 2. Sayfada “Sosyalizm Tarihimizden Teorik Bir Belge” başlıklı kısa bir yazı yayınlar. Unutulmuş gibi olan bu yazıyı olduğu gibi buraya alıyoruz:“1932 yılları, Türkiye’nin Türklerinden bir sosyalist ölmüş. Anlaşıldığına göre adam daha önce geçirdiği Sınıflar Savaşı günleriyle ilgili bir sıra incelemeler, araştırmalar denemiş. Bunları, zamanının en elverişli sandığı yoldaşlarına da yazılıca iletmiş. Örgüt çapında değerlendirilmesini beklemiş olmalı.“Bir sonuç alınmış mı, alınmamış mı? Kimse bir şey bilmiyor. Hepsi o denli mi?“Eleştirileri yazan, çizen Sosyalistin adı, sanı da işitilmiş değil. Yok olmuş adam… Ve nerede, nasıl yok olduğunu yahut yok edildiğini bile ol görüp bilene rastlamadık. Kendisine kayıptan rahmet okumanın tek yolu, düşüncelerini burada ele almak olacak.“Ancak kayıp bir Türkiye Sosyalistinin 40 yıl önce Türkiye’de geçmiş karanlık sosyalizm olayları üzerine kaleme aldıklarından pek az bir parçacığı nasılsa önümüze çıktı. O 40 yıl önce yazılmışların değerleri her zaman, herkesçe tartışılabilir. Sırf Tarihcil değerini 40 yıl sonra olanlarla yüzleştirmekte yarar bulduk. Yazının eksikleri, artıkları, gedikleri, aşırılıkları, doğrulukları, aykırılıkları hep birden, nasılsalar öyle ele alınmak gerekti.“O araştırı parçaları elimize geçip sökülebildikçe SOSYALİST gazetemizde yayınlanacaktır. Araştırmaların dili şimdiki ‘Arı Türkçe’ değil. O zamanki ‘İnkılap’ şimdi ‘Devrim’ oldu. ‘Hadise’, ‘Olay’ oldu. ‘Sevkulceyş’, ‘Strateji’ oldu. ‘Tabya’, ‘Taktik’ oldu. ve ilh. ve ilh.“Bununla birlikte, okunduğu zaman görüleceği gibi, yazılar pek de anlaşılmaz kalmıyorlar. O yüzden 40 yıl önceki sözleri elimizden geldiğince olduğu gibi bıraktık. Onlardan bir tilciğin bile anlam değiştirmesine uğratılmasına gönlümüz katlanmadı.“Yalnız, o eleştiri ve araştırılar kuru müze için değil, en körpe ve gürbüz kuşağımız için aktarılıyor. En taze kuşağımızın kolayca anlayamayacağı sözleri yeni dile azıcık çevirmekle, kendisi bulunmayan ve bilinmeyen bir yazarın anısına saygısızlık göstermiş olmayacağımızı düşündük. Asıl yazının eski özünde zerre değiştirmemek şartıyla, kimi yerlerini yeni biçim dile çevirmekten kendimizi alamadık.“Eski araştırmanın kaç sayfa süreceğini şimdiden kestiremiyoruz. Araştırmanın bütünü, nedense – zamanı için pek öztürkçe ve yalın görünen- ‘YOL’ adı ile kitaplaştırılmış. O tek heceli ‘YOL’ sözcüğü ile ne anlatılmak istenmiş? Belki tutulacak ‘yol’, belki kullanılacak ‘usul’ yani ‘metot’ anlamı taşıyor. Orasını en iyisi yazarın kendisine bırakmalı. Fazla açıklamak bize düşmez.“Genel ‘YOL’ adlı eserin elimize geçip aşağıya alınmış bulunan parçacığı da gene nedense, yazıldığı günler için pek aşırı öztürkçe ve yalın kaçan: ‘SUNUŞ’ adını taşıyor. Onu hiç değiştirmeden vermekle yola çıkıyoruz. Ve bugünkü kuşağa 40 yıl önceki Sosyalizm Tarihimizden bir selam getirmiş olmaya çalışıyoruz.“Eserin günahı, sevabı, 40 yıl önceki yazarının boynuna düşen borçtur. Bu belgenin kitap halinde çıkması düşünülerek Sosyalist’te yalnız birkaç ilginç pasajını aktaracağız.”“Not: Adı geçen bu belgeden bazı bölümleri, gelecek sayılarda vereceğiz.” (agy)Görüldüğü gibi Kıvılcımlı burada bir konspirasyon yapıyor. Kanunlar önünde sorumluluğu azaltmak amacıyla eserleri hayali bir sosyaliste mal ediyor. Kıvılcımlı’nın partililiğe, parti ilkelerine ne kadar sadık olduğunu bilenler için şaşırtıcı değil. 1932 yılında o zamanki merkez komiteye tartışılması umuduyla verdiğini hem bu yazıda hem de daha sonra yazdığı anılarında da belirtiyor zaten: “Bunu, o zaman içinde bulunduğum Santral Komite’ye bir tartışma platformu olur umuduyla verdim. Üst üste tevkifler, mahkemeler ve en sonunda 1939 Donanma Davasında ‘Askeri isyana tahrik’ten 15 yıla mahkûm edilişim, ideolojik tartışma özlemimi kursağımda bıraktı. Sezdiğime göre, Santral Komite’ye sunduğum araştırmalar yok edildi. Ve bizim Devrimciler, 1920 ve 1930’larda olduğu gibi, 1940’larda ve daha sonraları dahi, tam Lenin’in ‘Primitivizm’ adını taktığı, ‘Mujiğin çakmaklı tüfekle muharebeye gitmesi’ biçimli ‘kafasız işgüzarlık’ (Stalin)larına kapılıp gittiler. (30.07.1971)(Günlük Anılar, s.252)Sosyalist Gazetesi’ndeki bu kısa girişten sonra 10 sayı boyunca “Sosyalizm Tarihimizden Teorik Bir Belge” başlığıyla uzunlu kısalı bölümler halinde tefrika ediyor eserini. 10. Sayıda, serinin ilk kitabı olan Genel Düşünceler’in 35 sayfasını yayınlayabilmiş oluyor ancak.Kıvılcımlı 1970-71 yıllarında Proletarya Partisi’nin Reorganizasyonu için “Anarşi Yok! Büyük Derleniş!” şiarını hayata geçirmeye uğraşırken, sosyalist hareketin tarihinden bu önemli eserini de “en körpe ve gürbüz kuşağımız için” yayınlamaya başlıyor. Ancak 12 Mart faşizmi günlerinde gazetesi de kapatılınca bu girişimi de tamamlanamıyor.ESERLERİN DÖKÜMÜ“YOL” serisi 9 eserden oluşuyor demiştik. Önümüzdeki sayılarda tek tek de tanıtacağımız bu eserleri sıralayıp, ismen tanıtmakla yetinelim:1. kitap Genel Düşünceler başlıklı. Tüm serinin yazılma gerekçesini ve o zamanki durum tespitini yapıyor Kıvılcımlı bu bölümde.2. kitap Yakın Tarihten Birkaç Madde isimli. Tanzimat sonrası ekonomik tahliller yapılmaya çalışılıyor.3. kitap Parti’de Konaklar ve Konuklar. Bu kitapta parti içine bakıyor. Gelişimi izliyor.4. kitap Parti ve Fraksiyon’da parti içindeki çeşitli kanatlar ve bunların eleştirileri var.5a nolu kitap Strateji Planı başlıklı. Partiye iktidar mücadelesi için özet bir plan sunuluyor.5b nolu kitap, stratejik açıdan baş düşmanı belirleyen ve inceleyen Düşman: Burjuvazi başlıklı.5c İşçi sınıfının en yakın ittifak ortağı olan Müttefik: Köylü başlıklı, ayrıntılı bir köylülük incelemesi.5d nolu kitap, bugün de Kıvılcımlı’nın en bilinen kitapları arasında olan, Kürt sorunundaki görüş ve çözüm önerilerini Parti’ye sunduğu İhtiyat Kuvvet: Milliyet, Şark adlı eseri.5e ise nihayet en son kitap olarak, Parti’ye legalite taktikleri öneren Legaliteyi İstismar (kullanma).Kendisinin de başta söylediği gibi tüm bu seri o zamanki parti deneyimleri ışığında yazdığı ve o zamanki merkez komiteye tartışmak için verdiği raporlardan oluşuyor. Ancak “Anarşi Yok! Büyük Derleniş!” broşüründe dediği gibi, “40 yılın kazancı partiyi yitirmek olmuş”. Parti yoksa ilk iş o partiyi yeniden örgütlemektir. Reorganize etmektir. Bunun metotlarından biri ise “teorik savaş”tır. Bu yolda geçmiş teorik mücadelelerden de yararlanmak lazım. Bu amaçla Sosyalist Gazetesi’nde tefrika ederken de “bu belgenin kitap halinde çıkması düşünülerek Sosyalist’te yalnız birkaç ilginç pasajını aktaracağız” denmiş. Ne yazık ki o zaman görev tamamlanamamış. Sosyalizm tarihimizin en önemli teorik belgelerinden olan bu seriyi tanımak ve tanıtmak da çok önemli bir görevdir. Tek tek her kitabı önümüzdeki sayılarda ele alacağız.Gelecek sayıda; “YOL” serisinden Genel Düşünceler.